Δυσλεξία

1. Αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης φθόγγων :

Τα παιδιά στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορούν να συλλάβουν και να διακρίνουν ακουστικά τις λεπτές εκείνες αποχρώσεις που υπάρχουν στους φθόγγους . Με άλλα λόγια υπάρχει έλλειψη ακουστικής διαφοροποίησης (auditory dyslexia) . Αυτό έχει ως συνέπεια να δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τους φθόγγους που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους και συχνά συγχέουν τα :

Το ίδιο συμβαίνει με την οξύτητα άλλων φθόγγων, όπως :

Επίσης δεν ακούνε τη διαφορά στον τονισμό των λέξεων , κυρίως στα παρώνυμα , και σε συνηθισμένες λέξεις :

Πολλές φορές δεν ακούνε τις καταλήξεις των λέξεων και συχνά παραλείπουν το τελικό ‘’ς’’. Η μειωμένη ακουστική αντίληψη προκαλεί προβλήματα στην ανάλυση και σύνθεση των λέξεων και έχει αρνητική επίπτωση στην αναγνωστική ικανότητα του μαθητή . Πέραν των καταλήξεων , οι μαθητές αντιμετωπίζουν επιπλέον δυσκολίες στην ικανότητά τους να συλλάβουν και να συγκρατούν στη μακρόχρονη μνήμη τους τις ομοιότητες των αρχικών φθόγγων στις λέξεις :

2. Αδυναμία οπτικής αντίληψης και μνήμης καθώς και αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών :

Η ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης συνεπάγεται και την ανάπτυξη της οπτικής διαφοροποίησης , της ικανότητας , δηλαδή , για διάκριση οπτικών λεπτομερειών ανάμεσα στα διάφορα σύμβολα , σχήματα ή μορφές . Αυτό όμως δεν συμβαίνει με τα παιδιά που εχουν δυσλεξία και γίνεται λόγος για οπτική Δυσλεξία ( visual dyslexia ) . Τα παιδιά με αυτής της μορφής Δυσλεξία , εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν μπορούν να διακρίνουν και επομένως και να ταξινομήσουν σωστά , δεν μπορούν και να συγκρατήσουν στη μνήμη τους τις λεπτές διαφορές μεταξύ μερικών γραμμάτων , αριθμών , μορφών ή σχημάτων . Ιδιαίτερη δυσκολία παρουσιάζεται στους φθόγγους που μοιάζουν μεταξύ τους :

Επίσης δυσκολεύονται πολύ στη συγκράτηση της ολικής ‘’εικόνας ‘’των λέξεων που έχουν ομοιότητες μεταξύ τους :

Οι μαθητές κυρίως παρουσιάζουν την καθρεπτική ανάγνωση ή γραφή , διαβάζουν δηλαδή [ χα ] αντί για [ άχ ] και γράφουν τις λέξεις από δεξιά προς τα αριστερά . Σε σχέση με την αδυναμία παρατηρητικότητας των μορφών , πρέπει να πούμε ότι έχουν δυσκολία συγκράτησης στη μακρόχρονη μνήμη τους του σχήματος και της μορφής γεωγραφικών διαμερισμάτων , χωρών , ηπείρων , βουνών , χερσονήσων , ποταμών .Ακόμα και τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά , όπως η Πελοπόννησος ( σχήμα πλατανόφυλλου ) , η Χαλκιδική (τρία δάκτυλα ) , η Ιταλία (σχήμα μπότας ) κ.α. , δημιουργούν προβλήματα στα δυσλεξικά παιδιά .

Για τον ίδιο λόγο τα παιδιά συγχέουν τους αριθμούς που μοιάζουν ( είτε μονοψήφιους είτε διψήφιους ) , όπως :

Επίσης προβλήματα δημιουργούν τα μαθηματικά σύμβολα των τεσσάρων αριθμητικών πράξεων, ×+-÷. Αυτή η σύγχυση των συμβόλων μπορεί να συμβεί ακόμα και στις ανώτερες τάξεις του λυκείου και σε άριστους μαθητές στα μαθηματικά . Η σύγχυση αυτή επέρχεται όταν για οποιανδήποτε λόγο καταλαμβάνονται από άγχος , οπότε ‘’ μπλοκάρουν ’’ ξαφνικά στα απλά σύμβολα της πρόσθεσης , του πολλαπλασιασμού , της αφαίρεσης και της διαίρεσης , ενώ λύνουν ασκήσεις άλγεβρας ! Τα άτομα με δυσλεξία δυσκολεύονται όχι μόνο στην απομνημόνευση της εικόνας των λέξεων που αναφέρθηκε πιο πάνω , αλλά ακόμα και εκείνης των προτάσεων .Όταν βλέπουν μια λέξη ή πρόταση και πρέπει να τη διαβάσουν ή να την γράψουν ,δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουν πάντα για πρώτη φορά , έστω κι αν την έχουν ήδη διαβάσει ή γράψει αρκετές φορές . Δεν μπορούν να συγκρατήσουν στη μακρόχρονη μνήμη τους τη δομή και τη μορφή της πρότασης . Ο μαθητής δυσκολεύεται επιπλέον στην ικανότητά του να αναλύει την πρόταση σε συλλαβές ή φθόγγους και να την συνθέσει . Έχει προβλήματα στο να τη γράψει και να τη διαβάσει σωστά . Αντιμετωπίζει δυσκολίες στο μορφοσυντακτικό.Να ονομάσει τα μέρη του λόγου, Έχει δυσκολίες στη χρήση των συνδέσμων και γι’αυτό σχηματίζει πάντα μικρές και φτωχές προτάσεις , χωρίς πολύπλοκα νοήματα . Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να τονισθεί ότι η αδυναμία στην ακουστική διάκριση και στην οπτική διαφοροποίηση – αντίληψη , σπάνια συμβαίνει να συμπίπτουν στο ίδιο άτομο και , βέβαια , σχεδόν ποτέ στον ίδιο βαθμό βαρύτητας . Υπάρχουν , φυσικά , λάθη τα οποία συσχετίζονται τόσο με την ακουστική όσο και με την οπτική αντίληψη . Αυτό συμβαίνει στην αντιστροφή και αντικατάσταση γραμμάτων μέσα στην λέξη ή στην πρόταση. H αδυναμία ανάλυσης και σύνθεσης των λέξεων σε συλλαβές ή φθόγγους , όπως ήδη αναφέρθηκε , έχει σίγουρα σχέση όχι μόνο με την οπτική αντίληψη αλλά και με την ακουστική . Όταν συμπίπτουν οι δύο αυτές περιπτώσεις χαρακτηριστικών , τότε έχουμε αδυναμία στην ικανότητα της αυτοσυγκέντρωσης . Το άκουσμα , η αναγνώριση και διάκριση καθώς και η συγκράτηση λέξεων και γραμμάτων απαιτούν συγκέντρωση , χρόνο και γρήγορη αντίδραση , όπως π.χ. στην υπαγόρευση ορθογραφίας ή στην αντιγραφή ενός κειμένου από το πίνακα . Το παιδί αδυνατεί ν’ ακολουθήσει την τάξη του στο ρυθμό δουλειάς της , ανεξάρτητα από το μάθημα .

3. Αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμενου. Από την περιγραφή των δύο περιπτώσεων που προαναφέρθηκαν , προκύπτει ο λόγος για τον οποίο παρατηρείται στο παιδί αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμένου . Ενώ πράγματι καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να διακρίνει ακουστικά ή οπτικά τις συλλαβές ή τα γράμματα και τις λέξεις στο κείμενο , όχι μόνο διαβάζει αργά αλλά χάνει και το νόημα όσων διαβάζει , ακριβώς διότι η προσπάθειά του εστιάζεται στην αναγνώριση των λέξεων . Οι δύο αυτές διαδικασίες , δηλαδή η αναγνώριση των λέξεων και η κατανόηση τους παρουσιάζουν την εικόνα δύο παράλληλων γραμμών οι οποίες δεν μπορούν να συναντηθούν , ενώ θα έπρεπε να συμπίπτουν και να γίνονται ταυτόχρονα και αυτόματα , όπως συμβαίνει στον κανονικό αναγνώστη . Ο λανθασμένος τονισμός κατά την ανάγνωση έχει επίσης ως αιτία αυτό το γεγονός . Τη στιγμή της ανάγνωσης ο δυσλεξικός μαθητής δεν ξέρει που ακριβώς τονίζεται η λέξη που διαβάζει , ενώ πολλές φορές δε γνωρίζει την ίδια λέξη . Αυτό βέβαια δημιουργεί προβλήματα και έλλειψη διάθεσης για διάβασμα και πρέπει να αντιμετωπιστεί με συγκεκριμένα μέτρα .

4. Δυσκολίες και αστάθεια στον προσανατολισμό στο χώρο και χρόνο , αδυναμία στη θέση , στη μορφή και στις «αυθαίρετες» σειροθετήσεις. Τα ατομα αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες κατά τον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο .Δυσκολεύονται να διακρίνουν τις προμαθηματικές έννοιες, καθώς επίσης και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ή δεν μπορούν να μάθουν την ώρα , διότι δεν μπορούν να διακρίνουν τους δείκτες ή τους αριθμούς.Δυσκολεύονται στη μαθηματική σειρά των αριθμών , αλλά και στην αναγνώρισή τους . Ακόμη και ενήλικες με Δυσλεξία δυσκολεύονται να απομνημονεύσουν και να διαβάσουν έναν αριθμό τηλεφώνου . Δηλαδή , ενώ ο κανονικός αναγνώστης θα πει 445 – 146 ή 44 – 51 – 46 , το άτομο με Δυσλεξία θα προφέρει τον κάθε ένα αριθμό ξεχωριστά ; 4-4-5-1-4-6 Δυσκολίες αντιμετωπίζουν και στα κλάσματα , αφού συγχέουν το πάνω με το κάτω . Αυτό δημιουργεί προβλήματα στη διάκριση του αριθμητή από τον παρανομαστή . Μεγάλη δυσκολία έχουν στην μετατροπή όλων των ειδών μέτρησης ποσότητας , διαστήματος , χρονικής διάρκειας σε μεγαλύτερη ή μικρότερη μονάδα , π.χ. στη μετατροπή του κιλού σε γραμμάρια , του χιλιομέτρου σε μέτρα ή εκατοστά , της ώρας σε λεπτά ή δευτερόλεπτα κ.λ.π. Δυσκολεύονται στη μεταφορά και χρήση νομοτελειών και κανόνων γενικής εφαρμογής , π.χ. στις αναλογίες , στις εξισώσεις ή σε προβλήματα Φυσικής , Χημείας και Βιολογίας.