Όταν η επικοινωνία του παιδιού δεν είναι λειτουργική, δεν μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες του μη λεκτικά ή λεκτικά.
Όταν δυσκολεύεται να γίνει αντιληπτό από τους άλλους ανθρώπους στον περίγυρο. Δεν καταλαβαίνουν τι λέει ούτε οι συνομηλίκοι του ούτε άλλοι ενήλικες.
Όταν δυσκολεύεται να ακολουθήσει εντολές και να ενταχθεί ομαλά στο σχολικό πλαίσιο (προνήπιο, νήπιο).
Όταν δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τα γράμματα και τα μπερδεύει στην προφορική ή γραπτή του έκφραση.
Η καθυστέρηση της έναρξης της ομιλίας μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους. Είτε κληρονομικούς, είτε περιβαντολογικούς, είτε αναπτυξιακούς. Τις περισσότερες φορές όμως δεν είναι θέμα «τεμπελιάς» ούτε έχει να κάνει με το νοητικό δυναμικό.
Μπορεί να πραγματοποιηθεί μια πλήρης λογοθεραπευτική αξιολόγηση καθώς και εκτίμηση/ διάγνωση από αναπτυξιολόγο ιατρό ή παιδοψυχίατρο είτε ιδιωτικά είτε σε δημόσιο φορέα ή σε ΚΕΔΑΣΥ ή Κέντρα Ψυχικής Υγείας, ανάλογα την περιοχή διαμονής.
Υπάρχουν συγκεκριμένα χρονικά ορόσημα κατάκτησης των γραμμάτων. Συγκεκριμένα ακολουθεί ο παρακάτω ενδεικτικός πίνακας. Για κάθε παιδί όμως υπάρχει μοναδικός, ξεχωριστός ρυθμός κατάκτησης και μια απόκλιση +/-6 μήνες.
Η αντικατάσταση των ήχων αυτών δύναται να συμβαίνει στην ηλικία των 3-4 ετών διότι τότε γίνεται η εκμάθηση και η κατάκτηση των δύο αυτών φωνημάτων. Αν επιμένουν οι δυσκολίες και μετέπειτα, τότε θα γίνει αξιολόγηση για διαφοροδιαγνωση αρθρωτικής ή φωνολογικής διαταραχής και θα δεχτεί αντίστοιχη παρέμβαση.
Για δυσλεξία μιλάμε έπειτα την κατάκτηση των μαθησιακών δεξιοτήτων στην ηλικία 6ετών και πάνω.
Ο τραυλισμός αφορά διαταραχή στην ροή της ομιλίας. Εμφανίζεται με επανάληψη ήχου, συλλαβής, λέξης ή επιμήκυνση αυτών ή κάποιο έντονο μπλοκάρισμα. Είναι φυσιολογικός από την ηλικία των 2,5 έως 3,2 ετών. Αν συνεχίσουν όμως τα συμπτώματα μετά την ηλικία των 3 ετών καλό να γίνει μια αξιολόγηση.
Η αφηγηματική ικανότητα είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι στην γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Από την ηλικία των 4 ετών και πάνω αναμένουμε να έχουν ένα ευρύ και σύνθετο λεξιλόγιο, αυξημένη φαντασία, και διάθεση να εκφράσουν με σωστή συντακτική και γραμματική δομή τα νέα τους.
Αν υπολείπονται σε αυτόν τον τομέα καλό είναι να γίνει μια αξιολόγηση και να μάθουμε μαζί τρόπους ενίσχυσης του περιγραφικού τους λόγου.
Όταν δεν υπάρχει διάγνωση από παιδίατρο/ αναπτυξιολόγο/ παιδονευρολόγο για παθολογικό αίτιο, συνήθως αφορά μια πολυσ΄ύνθετη δυσκολία στην διαδικασία της σίτισης, πολύ πιθαν΄ό να είναι επιλεκτική σίτιση.
Το παιδί είτε αρνείται να φάει κάποια συγκεκριμένη τροφή λόγω αισθητηριακών (υφή, χρώμα, οσμή) ή αναπτυξιακών ή συναισθηματικών αιτιών και προτιμά για παράδειγμα μόνο ζυμαρικά, ψωμί, γλυκά. Εμφανίζει περιορισμένη γκάμα διατροφής αποφεύγοντας συστηματικά πιο συχνά τα φρούτα και τα λαχανικά και υπάρχει έντονη άρνηση και δυσαρέσκεια να δοκιμάσει κάποια ν΄έα τροφή.
Χρειάζεται να γίνει πλήρης λήψη του οικογενειακού-κοινωνικού ιστορικού μαζί με τους γονείς-φροντιστές, να ακολουθήσει αξιολόγηση και να ξεκινήσει συγκεκριμένο πρωτόκολλο.