Project Details
Η φωνολογική ενημερότητα (άλλοι όροι που επίσης χρησιμοποιούνται είναι: φωνολογική συνείδηση, φωνολογική επίγνωση, φωνολογική συνειδητότητα, μεταφωνολογική ικανότητα) αποτελεί μια σύνθετη μεταγλωσσική ικανότητα, με την οποία το παιδί αντιλαμβάνεται ότι η πρόταση διαχωρίζεται σε λέξεις, οι λέξεις σε συλλαβές και οι συλλαβές σε φωνήματα (Σκαλούμπακας, Πρωτόπαπας & Νικολόπουλος, 2003, Schuele & Boudreau, 2008, Πόπορδας, 2000).
Η φωνολογική ενημερότητα είναι ουσιαστικά η ικανότητα των παιδιών να αναγνωρίζουν και να χειρίζονται συνειδητά, τα φωνολογικά συστατικά των γλωσσικών μονάδων, τα φωνήματα (Παντελιάδου, 2001). Τα φωνήματα συνδυάζονται σε συλλαβές και οι συλλαβές σε λέξεις. Για παράδειγμα, η λέξη «έλα» έχει τρία φωνήματα: /e/-/l/-/a/. Η νέα ελληνική γλώσσα αποτελείται από 23 φωνήματα, ενώ σύμφωνα με ορισμένες περιγραφές είναι 25 (Χατζησαββίδης, 2016).
Η φωνολογική ενημερότητα συντίθεται από επιμέρους δεξιότητες όπως η ανάλυση, η σύνθεση, η διάκριση, η απομόνωση, η αφαίρεση και η αντιστροφή των φωνολογικών μονάδων (Παντελιάδου, 2000). Η κατάκτηση της φωνολογικής ενημερότητας είναι πολύ σημαντική καθώς διευκολύνει το παιδί να μεταβεί ομαλά από τον προφορικό στον γραπτό λόγο. Η φωνολογική ενημερότητα αποτελεί έναν αξιόπιστο προγνωστικό παράγοντα για την κατάκτηση της ανάγνωσης και της γραφής.
Τα ελλείμματα στη φωνολογική ενημερότητα, κυρίως κατά τα πρώτα δύο χρόνια της σχολικής ζωής, έχουν συσχετισθεί με ελλειμματική επίδοση στην ανάγνωση (Σκαλούμπακας, Πρωτόπαπας & Νικολόπουλος, 2003, Πόρποδας, 2002, Schuele & Boudreau, 2008 ). Παράλληλα, άλλες έρευνες (Treiman & Zukowski, 1991, Κωτούλας 2004) έχουν δείξει ότι τα παιδιά με δυσκολίες στη φωνολογική ενημερότητα, παρουσιάζουν και προβλήματα στην ορθογραφία.
Είναι επομένως πολύ σημαντικό, πριν ξεκινήσει τη φοίτηση του παιδιού στο Δημοτικό, να έχει εξασκηθεί σε δραστηριότητες ανάπτυξης της φωνολογικής ενημερότητας, ώστε να καταφέρει να κατακτήσει αποτελεσματικά την ανάγνωση και τη γραφή.
Η φωνολογική ενημερότητα στα παιδιά, αναδύεται ήδη από την ηλικία των 3 ετών (Πόρποδας, 2002), όπου μπορούν να αντιλαμβάνονται και να απολαμβάνουν την ομοιοκαταληξία (όπως πχ. μέσα σε παιδικά τραγούδια).
Στην ηλικία από 4 έως 5 ετών, μπορούν να χωρίσουν μια λέξη στις συλλαβές της, και από τις ηλικίες των 5 – 6 ετών και έπειτα μπορούν να χειρίζονται την ομοιοκαταληξία, να αναλύουν μια λέξη στα επιμέρους φωνήματά της και να αφαιρούν ή να προσθέτουν τις συλλαβές αλλά και τα φωνήματα μια λέξης (Treiman & Zukowski, 1991).
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι, οι δραστηριότητες ανάπτυξης της φωνολογικής ενημερότητας των παιδιών, θα πρέπει να ξεκινούν από το νηπιαγωγείο, ώστε να προλαμβάνουν τις πρώιμες αναγνωστικές αποτυχίες των παιδιών. Κατά το σχεδιασμό τέτοιων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το γνωστικό επίπεδο του παιδιού (Πόρποδας, 2002) και κρίνεται σκόπιμο να αποφεύγεται η αναφορά στα γράμματα της αλφαβήτας, καθώς το παιδί πρέπει πρώτα να κατανοήσει την έννοια και την λειτουργία των φωνημάτων. Όταν την κατακτήσει, τότε μπορεί να διδαχθεί την σχέση φωνημάτων – γραφημάτων.
ABA Therapy
Audiology
