Η διαταραχή της άρθρωσης και η φωνολογική διαταραχή αφορούν δύο διαφορετικές δυσκολίες στην ομιλία ενός ατόμου.
Αρχικά η διαταραχή της άρθρωσης είναι η αδυναμία ενός ατόμου να παράγει σωστά μεμονωμένα, κάποιους ήχους λόγω κάποιας δυσκολίας στον μηχανισμό της ομιλίας και στους αρθρωτές. Δηλαδή είτε οφείλονται σε οργανικά αίτια όπως είναι η αδυναμία ελέγχου των αρθρωτών (χείλη, γλώσσα, δόντια, υπερώα) ή στην δομή τους (κοντό χαλινό γλώσσας. κακή σύγκλειση δοντιών κ.α.), είτε οφείλονται και σε λειτουργικές αιτίες όπως νευρολογικές διαταραχές (χαλαρός μυικός τόνος κ.α.). Να αναφερθεί εδώ ότι εφόσον υπάρχει ένα φυσιολογικό ακουόγραμμα και τυμπανόγραμμα στο ιατρικό ιστορικό του παιδιού, τότε σίγουρα δεν πρόκειται για δυσκολία στην ακουστική επεξεργασία.
Ακολουθεί ένας πίνακας που αναμένουμε τις ηλικίες κατάκτησης των φωνημάτων. Αν το παιδί δεν έχει κατακτήσει το φώνημα / ήχο/ γράμμα στην ηλικία που πρέπει τότε ενδέχεται να χρειαστεί αξιολόγηση λογοθεραπείας .
Κάποια από τα πιο συνηθισμένα αρθρωτικά λάθη είναι τα εξής: Το παιδί λέει: νελό αντί για νερό, θακούλα αντί για σακούλα, χίλο αντί για ξύλο κτλ. Υπάρχουν δηλαδή αλλοιώσεις ή αντικαταστάσεις των φωνημάτων που θα θέλαμε να έχει σε συγκεκριμένη ηλικία με κάποιο άλλο φώνημα.
Από την άλλη πλευρά οι φωνολογικές διαταραχές αφορούν δυσκολίες στην αντίληψη, διάκριση και την επεξεργασία του φωνήματος. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο είναι σε θέση να παράγει σωστά έναν ήχο μεμονωμένα αλλά αδυνατεί να τον χρησιμοποιήσει σωστά μέσα σε μία λέξη. Δηλαδή ενδέχεται να υπάρχει δυσκολία αποκωδικοποίησης του ερεθίσματος που ακούει το άτομο και να το επεξεργαστεί. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στην φωνολογική διαταραχή δεν υπάρχει κάποια ανατομική ή νευρολογική διαταραχή καθώς οι κινήσεις των αρθρωτών εκτελούνται φυσιολογικά. Οι δυσκολίες ενδέχεται να οφείλονται σε κάποιο έλλειμμα ακοής, ακουστικής επεξεργασίας, παρόμοια ακουστικά ερεθίσματα περιβάλλοντος (πχ αν ο γονιός έχει μητρική την ουκρανική γλώσσα , δεν μπορεί ο ίδιος να εκφέρει το θ ή το δ , Πηγή :Η Ουκρανική Γλώσσα και ο Πολιτισμός της. )
Υπάρχουν διάφορα είδη φωνολογικών διεργασιών τα οποία πάλι είναι φυσιολογικά ανάλογα της γλωσσικής εξέλιξης των παιδιών και είναι τα εξής:
1. Απλοποιήσεις λέξεων (λέει πέλο αντί καπέλο), κάνει πτώση της πρώτης συλλαβής.
2. Αναδιπλασιαμός συλλαβών (λέει μίμο αντί για μήλο)
3. Παραλείψεις φωνημάτων ή συμφωνικών συμπλεγμάτων (λέει όδι αντί για πόδι ή πίτι αντί για σπίτι)
4. Αντικατάσταση φωνημάτων (λέει βόντι αντί για δόντι, φάλασσα αντί για θάλασσα)
5. Μετάθεση φωνημάτων (λέει βλιβλίο αντί για βιβλίο)
6. Ηχηροποιήσεις (λέει μπόρτα αντί για πόρτα).
Αυτά είναι φυσιολογικά για ένα παιδί 2,5-3 ετών αλλά δεν είναι αναμενόμενο στην ηλικία των 4 ετών. Τότε θα χρειαστεί να γίνει αξιολόγηση λογοθεραπείας.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το κάθε παιδί ή μπουμπούκι όπως τα λέω εγώ, έχει τον δικό του ρυθμό γλωσσικής ανάπτυξης και τα ορόσημα μπορεί να αποκλίνουν από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Ωστόσο αν υπάρχει απόκλιση άνω των 6 μηνών καλό είναι πάντα να παίρνετε την εκτίμηση ενός ειδικού και καταρτισμένου λογοθεραπευτή.
